در طول تاريخ و قرون گذشته از اقوام مختلف آثار زيادي برجاي مانده است كه از آن جمله مي توان به اهرام ثلاثه و مجسمه ابوالهول در مصر، مجسمه بودا در افغانستان، عمارت تاج محل در هند و آثار دوران هخامنشيان و ساسانيان در تخت جمشيد و طاق بستان اشاره كرد.
    در اين ميان آثاري نظير سد مخزني فريمان، بند گلستان مشهد، اثر تاريخي سد عباس آباد بهشهر و قنات قصبه شهر گناباد نشان از سخت كوشي جامعه و تمدن ايراني دارد كه با تلاش فراوان و ابتكار، كارهاي بزرگ و خارق العاده براي رونق اقتصادي و رفع نيازهاي منطقه خود در دوران گذشته بوده است.
    قنات كاريز در جزيره كيش هم با قدمت ۲ هزار و ۵۰۰ ساله كه امروزه با تلاش كارگران به شهر زيرزميني تبديل شده به عنوان يكي از شگفت انگيزترين شاهكارهاي بشر در نوع خود بي نظير است.كاريز يا همان شهر زيرزميني واقع در سواحل شمالي كيش در وسعت ۱۶ هزار متر مربع در محل اتصال ۳ رشته قنات قديمي قرار دارد كه طول اين ۳ رشته قنات به ۱۵ كيلومتر مي رسد.
    در گذشته هاي دور بويژه در قرون پنجم و ششم هجري كه جزيره كيش مركز تجارت خليج فارس و درياي عمان بوده با ۲۷۴ حلقه چاه از اين قنات ها آب مي كشيدند و ساكنان جزيره و ساحل نشينان جنوب خليج فارس با نوشيدن آن سيراب مي شدند.در چند سال گذشته در عمق ۱۷ متري زمين زيرلايه اي ۷ متري از سنگواره هاي مرجاني و لايه اي ۱۰ متري از خاك مرجاني بدون استفاده از وسايل مدرن و تنها با تيشه و كلنگ و با دست حفر و دهليزها و تالارهاي متعدد در آن تعبيه شده است.
    براساس آزمايش كارشناسانه متوليان امر روي فسيل هايي كه از سقف مرجاني تونل اين قنات به دست آمده نشان مي دهد اين سقف بين ۱۱۰ تا ۵۷۰ ميليون سال قدمت دارد.سقف مرجاني كاريز به شكل طبيعي خود حفظ شده و اگر با دقت به اين فسيل ها نگاه كنيد لاك پشتي را مي بينيد كه از آن زمان خود را براي امروز ما جاودانه كرده است.
    منصور حاجي حسيني، سرمايه گذار طرح احياي كاريز كيش مي گويد: علاقه مندان و هنرمندان در اين طرح براي ثبت آثار هنري خود در آبراه هاي كاريز كيش دعوت شده اند.او معتقد است: قرار گرفتن كاريز در دل جزيره مرجاني و امكان بازديد از صدف ها و مرجان هايي كه در اعماق اقيانوس ها قرار دارند مي تواند اين بخش جزيره كيش را به يكي از ابنيه هاي منحصر به فرد دنيا تبديل كند.
    وي در سال ۱۳۷۷ پس از بازديد از جزيره كيش، مجذوب اين جزيره شد و سپس براي سرمايه گذاري در اين زمينه طرح هاي خود را ارائه داد. او پس از مذاكره با سازمان منطقه آزاد كيش براي بازسازي كاريز اعلام آمادگي كرد و از سال ۱۳۷۸ كار را آغاز نمود. مجموعه اي كه در تالارهاي كاريز اجرا مي شود شامل موزه، آمفي تئاتر، بازارچه صنايع دستي، رستوران، كافي شاپ و چايخانه سنتي است.
    سرمايه گذار اين طرح قصد دارد در طرح توسعه كاريز در سطح زمين و روي شهر زيرزميني مجموعه تفريحي بزرگي شامل سينما، ساختمان هاي اداري، پاركينگ، پاويون و ۲ قلعه شبيه قلعه هاي باستاني با بخش هايي مانند رستوران، فروشگاه، سايت بازي كودكان و سوئيت هاي اقامتي بسازد.به گفته وي، انجام اين طرح در ۳ فاز تعريف شده است كه در حال حاضر فاز اول، ساخت فضاهاي تفريحي و فرهنگي در آن در حال انجام است.
    در مجموعه طبيعي، تاريخي، فرهنگي و تفريحي شهر زيرزميني كيش (كاريز) كه مهمترين بخش آن تونل شاهنامه در حال ساخت است گردشگران مي توانند سوار بر قايق هاي كوچك بر آب جاري قنات به حركت درآمده و در هر پيچ تونل با يكي از صحنه هاي شاهنامه و هفت خوان رستم آشنا شوند.
    به گفته كارشناسان، جريان داشتن آب در كانال هاي شهر كاريز به ميزان بارندگي در كيش بستگي دارد و هواي اين شهر در زيرزمين بسيار خنك است.از طرف ديگر مسئولان سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري در گذشته پيشنهادهايي ارائه دادند تا مسير قنات كاريز به شهر باستاني جزيره كيش ادامه پيدا كند.
    حاج حسيني مي افزايد: كار مطالعاتي اتصال شهر كاريز به شهر باستاني جزيره به طول ۷۰۰ متر به پايان رسيده و در آينده ادامه توسعه اين قنات زيرزميني به جزيره انجام خواهد شد.
    منبع: ايرنا